اختلالات فکی-گیجگاهی اصطلاح گسترده ایست که اختلال خود مفصل فکی-گیجگاهی و دیگر ساختار های مرتبط با مفصل را شامل می شود. از جمله زیر مجموعه های این آسیب می توان به موارد داخل مفصلی (مثل تغییرات التهابی و تخریبی) و خارج مفصلی (عدم تعادل یا فعالیت بیش از حد ساختار های عضلانی) اشاره نمود.
یکی از شایع ترین شکایات، اختلال عملکرد عضلاتی است که مسئول جویدن می باشند. پیرو این مسئله، یکی از اولین علائمی که بیمار گزارش می کند درد خصوصا حین فعالیت هایی مثل جویدن یا صحبت کردن است و شدت آن می تواند از یک احساس سفتی و تندرنس جزئی تا یک احساس ناراحتی شدید متفاوت باشد؛ معمولا بیمار احساس خستگی و کوتاهی عضلات ناحیه فک را تجربه می نماید.
سردرد علامت بسیار شایعی است که اغلب همراه با درد های عضلات مسئول جویدن تجربه می گردد.
زمانی که بافت عضلانی تحت تاثیر قرار گرفته باشد، هرگونه انقباض یا کشش در عضله باعث تشدید درد بیمار می گردد بنابراین محدود شدن میزان حرکات فک دور از انتظار نخواهد بود؛ بیمار برای حفظ وضعیت بدون درد میزان حرکات را به دامنه بدون درد محدود می کند. در بالین علائمی مثل ناتوانی در زیاد باز کردن دهان و یا انحراف فک به یک سمت ممکن است دیده شود.
صداهای مفصلی (مثل کلیک کردن، صدای “پاپ” مانند، صدایی مثل خرت خرت کردن شن ریزه) و احساس گیر کردن یا قفل شدن حین باز کردن دهان ممکن است در نتیجه اختلال حرکات نرمال مفصل فکی-گیجگاهی شنیده شود.
سرگیجه، احساس پر بودن گوش، درد و وزوز گوش از دیگر علائمی است که توسط درصدی از بیماران با اختلال مفصل فکی-گیجگاهی گزارش می شود.
هم سطح نبودن دندان ها، دندان قروچه، پاسچر اشتباه و تغییرات ستون فقرات گردنی و وضعیت قرارگیری سر، عادات اشتباه مثل آدامس جویدن زیاد و باز کردن بیش از حد دهان، استرس های روحی و اضطراب، مشکلات خواب، ضربه مستقیم، بیماری های التهابی، بیماری های تخریب کننده غضروف مفصلی و… از جمله مواردی هستند که فرد را مستعد آسیب های ناحیه فکی-گیجگاهی می نمایند.
اگر پاسخ سوالات مثبت است، بهتر است برای ارزیابی دقیق تر به یک متخصص در این زمینه مراجعه نمایید.
درمان اختلالات مفصل فکی-گیجگاهی ابتدا با اقدامات غیرتهاجمی، با هدف نرمال سازی میزان حرکات مفصل فک، کاهش درد و تورم مفصل و عضلات مسئول جویدن و جلوگیری از تغییرات تخریبی در ساختار ها صورت می گیرد. فیزیوتراپی، استفاده از اسپلینت و دارو درمانی از جمله اقدامات غیرتهاجمی شایع هستند.
فیزیوتراپی اولین خط درمانی در بسیاری از بیماران می باشد؛ دستگاه های الکتروفیزیکال، تکینیک های درمان دستی و تمرینات درمانی به هدف کاهش درد مفصل و عضلات و بهبود دامنه حرکتی به کار گرفته می شوند. فیزیوتراپیست ممکن است تکنیک های گفته شده را با تغییرات رفتاری (مانند آگاه کردن بیمار نسبت به پاسچر، تغذیه و عادات استرس زا) ترکیب نماید.
▪ مدالیته های الکتروفیزیکی ( مانند TENS، اولتراسوند و لیزر) به منظور کاهش التهاب، افزایش جریان خون موضع و تسهیل ریلکس شدن عضلات مورد استفاده قرار می گیرند.
▪ درمان های دستی با هدف افزایش تحرک و کاهش درد در کنار تکنیک های تمرینی به کار می روند؛ تمرینات درمانی بر افزایش قدرت و بهبود تحرک عضلات مسئول جویدن و عضلات ستون فقرات گردنی تمرکز خواهند داشت.
* دارو های ضد التهابی غیراستروئیدی معمولا برای کمک به کاهش التهاب تجویز می شوند.
تزریق هیالورونات سدیم و کورتیکواستروئید، آرتروسنتز و آرتروسکوپی از جمله اقدامات تهاجمی برای درمان اختلالات مفصل فکی-گیجگاهی می باشند؛ مانند تزریق داخل مفصلی، آرتروسنتز و جراحی آرتروسکوپی تکنیک های تهاجمی حداقلی هستند که برای روان کردن سطوح مفصلی و کاهش التهاب به کار می روند.
برای 5 درصد از بیماران که روش‌های غیرجراحی آنها با شکست مواجه می‌شود، جراحی باز ممکن است برای بازگرداندن حرکت فک پایین و کاهش درد های ناحیه دهان و صورت ضروری باشد.