آسیب های رشته های ورزشی/ والیبال
فدراسیون بین المللی والیبال تعداد افرادی که در جهان والیبال بازی می کنند را ۵۰۰ میلیون نفر تخمین می زند.
آسیب های ورزش والیبال اغلب نتیجه ی پرش ها، فرود آمدن ها، ضربات حمله و دفاع است. سرعت توپ حین بازی می تواند به ۸۰ متر بر ثانیه رسد و در صورت برخورد به بدن بازیکن ممکن است آسیب زا باشد. از طرفی در هریک از پست ها معمولا آسیب بخصوصی شیوع بالاتری دارد: ” در پست اسپکر پیچ خوردگی های مچ پا، بی ثباتی و گیرافتادگی شانه، آسیب کمر و التهاب تاندون کشکک و در پستی مثل دفاع آسیب های انگشتان دست، پیچ خوردگی های مچ پا و التهاب تاندون کشکک شایع تر است؛ علت این مسئله تفاوت در الگوی حرکاتی است که بازیکن بیشتر تکرار می کند.”
پیچ خوردگی های مچ پا با اختصاص دادن ۴۱% کل آسیب های والیبال به عنوان یکی از شایع ترین آسیب های حاد این ورزش شناخته می شوند. این آسیب معمولا در اثر فرود آمدن رو پای یک بازیکن دیگر (معمولا بازیکن حریف) اتفاق می افتد، بنابراین قابل انتظار است که بیشتر پست هایی که اطراف تور هستند دچار پیچ خوردگی مچ پا شوند.
در ارزیابی پیچ خوردگی مچ پای بازیکنان والیبال، غالبا درگیری سمت خارجی مچ را شاهد خواهیم بود. نکته ای که باید به آن توجه نمود بررسی وجود یا عدم وجود شکستگی در ناحیه است چرا که در صورت ایجاد شکستگی مسیر درمان متفاوت خواهد بود.
▪ درمان پیچ خوردگی مچ پا، با بالا قرار دادن اندام در زمان های استراحت، استفاده از یخ، وزن اندازی محتاطانه و استفاده از بریس آغاز می شود؛ هدف کاهش میزان تورم ناحیه و شروع تدریجی و با احتیاط حرکات مفصل در زمان ترمیم رباط آسیب دیده است. با کاهش درد اقدامات توانبخشی پیشرفت داده شده و تمرین درمانی با تمرکز بر بهبود دامنه حرکتی، قدرت عضلات پرونئال و حس عمقی تجویز می شود. در مراحل انتهایی، دویدن و الگو های حرکتی اختصاصی ورزش والیبال تمرین می شوند
التهاب بافت های اطراف تاندون آشیل، ۲ الی ۶ سانتی متر بالاتر از محل اتصال این تاندون به استخوان پاشنه، در ورزش هایی مثل والیبال که با پرش و فرودهای مکرر فشار زیادی را به آشیل وارد می کنند، شایع است.
درمان اولیه به صورت اجتناب از فعالیت های دردناک، استفاده از یخ و دارو های ضدالتهابی می باشد. توانبخشی این آسیب بر کشش، تمرینات تقویتی پیشرفته و بازگشت تدریجی به فعالیت ها تمرکز دارد.
آسیب دیگری که متوجه تاندون آشیل می تواند باشد، تغییرات تخریبی در آن است که با التهاب کمتری همراه خواهد بود. این وضعیت در بازیکنان مسن تر اتفاق افتاده و اغلب مزمن و سخت درمان است.
تغییر سطح فعالیت ها، تقویت عضلات پشت ساق (خصوصا به صورت اکسنتریک) و تمرینات کششی در برنامه درمانی این افراد در نظر گرفته می شود. در صورت کوتاهی تاندون آشیل، استفاده از اسپلینت شبانه برای نگه داشتن مچ پا در وضعیت مطلوب میتواند کمک کننده باشد. یکی دیگر از ابزار های موثر در درمان این مدل آسیب ها، شاک ویو تراپی خواهد بود
در صورت عدم پاسخ دهی به یک دوره ۶ الی ۱۲ ماهه از درمان غیرتهاجمی، گزینه های جراحی بررسی می گردند.
پرش های شدید و مکرر لازمه موفقیت در ورزشی مثل والیبال هستند اما می توانند به درد های تاندون کشکک منتهی شوند. تعداد بازیکنان سطح بالای والیبال که از التهاب تاندون کشکک رنج می برند، حدود ۴۰ الی ۵۰% تخمین زده شده است. مواردی مثل مرد بودن، وزن بالاتر و قد بلندتر افراد را بیشتر مستعد این آسیب می سازد.
درمان التهاب های تاندونی از اصول مشابهی پیروی می کند که نمونه آن، پیشتر در رابطه با التهاب تاندون آشیل عنوان شد.
در ورزش والیبال، پارگی های رابط صلیبی قدامی به اندازه التهاب تاندون کشکک شایع نیستند اما در صورت وقوع عوارض جدی تری را به دنبال دارند. مواردی مثل زن بودن، شکل استخوان محل اتصال رباط، شلی عمومی رباط ها و وزن بالا افراد را بیشتر مستعد آسیب رباط صلیبی می کند.
مکانیسم آسیب در والیبال اغلب به صورت فرود نامناسب از یک پرش یا تغییر ناگهانی جهت حرکت می باشد. تقریبا در تمام موارد، در لحظه پارگی رباط صلیبی، بازیکن از ادامه دادن بازی ناتوان شده و طی چند ساعت تورم قابل توجهی در زانو ایجاد می گردد.
برای زدن یک ضربه قوی به سمت زمین حریف، دفاع وسط باید بازو را تا حد امکان به عقب و چرخش خارجی ببرد؛ در نتیجه این اقدام سر استخوان بازو در مفصل شانه به سمت جلو هل داده می شود و وقوع مکرر این مسئله می تواند به درد و احساس بی ثباتی در شانه منتهی گردد.
نقش عضلات گرداننده شانه جلوگیری از حرکت بیش از حد سر استخوان بازو و کمک به حرکت چرخش داخلی و خارجی بازوست. شایع ترین علت درد شانه در والیبالیست ها استفاده بیش از حد از عضلات گرداننده شانست که با توجه به تکرار بسیار بالا ضربات (خصوصا توسط دفاع وسط و سرویس زن) قابل انتظار است. علت درد شانه همچین ممکن است موارد مثل پارگی لبروم یا رباط تحتانی مفصل شانه باشد. درمان کلی بر تقویت عضلات گرداننده شانه تمرکز دارد تا از این طریق بر ثبات مفصل افزوده شود.
وضعیت دیگری که ممکن است شانه بازیکن را درگیر نماید، گیرافتادگی داخلی شانه است که در نتیجه ی بی ثباتی سر استخوان بازو به سمت جلو، عضلات گرداننده شانه و لبروم در قسمت پشت و بالای مفصل شانه دچار گیرافتادگی می شوند؛ در نتیجه این آسیب بازیکن از درد در پشت شانه شکایت می‌کند. در این حالت نیز درمان ما بر تقویت اصولی و مناسب عضلات گرداننده شانه تکیه خواهد نمود.
سابقه طولانی از قرار دادن شانه در چرخش خارجی زیاد حین ضربات، ممکن است دامنه حرکتی شانه به سمت چرخش داخلی را محدود و مشکلات متنوعی را ایجاد نماید. یکی از اجزای اصلی درمان در این وضعیت، کشش کپسول پشتی شانه می باشد.
* به عنوان یک نکته کلی در درمان مشکلات شانه، تمرین دادن عضلات اطراف کتف با درصد بالایی به کاهش درد های بیمار کمک خواهد نمود.
عصب فوق کتفی که عضلات بالای کتف و عضله تحت خاری را عصب دهی می کند، در مسیر حرکتش از بالا و لبه خارجی کتف گذر کرده و در هریک از این دو محل‌ممکن است دچار گیرافتادگی شود؛ نتیجه این گیرافتادگی ضعف و تحلیل رفتن عضلاتی خواهد بود که توسط این عصب، عصب دهی می شوند.
این آسیب عموما در اثر کشش یا له شدگی عصب طی حرکات شدید شانه (مثل حرکت شانه هنگام زدن سرویس یا حمله) اتفاق می افتد.
[سرویس پرشی موجی با انقباض اکسنتریک قوی ایی که از عضله تحت خاری می گیرد، عصب را در معرض کشش قرار می دهد.]
فلج عصب فوق کتفی اغلب با تحلیل و ضعف عضلات و گاه با درد قسمت پشتی شانه همراه می گردد اما این ضعف در چرخش خارجی به اندازه قدرت چرخش داخلی مهم نبوده و باعث افت شدید عملکرد ورزشکار نمی شود.
برای رسیدن به تشخیص قطعی تر در این زمینه میتوان از تست های عصب-عضله (الکترومیوگرافی) بهره برد.
در هر ورزشی که مربوط به حمل توپ با دست باشد، آسیب های تروماتیک (ناشی از ضربه) انگشتان دست شایع خواهد بود. در این زمینه مدافع های روی تور به علت فشار عمودی وارده از توپ به نوک انگشتان و حرکت رو به عقب بیش از حد انگشتان، بیش از پست های دیگر مستعد آسیب هستند .
بیشتر آسیب های انگشتان به صورت کشیدگی رباط بند اول انگشت بازیکن می باشد که با یک دوره کوتاه بی حرکتی و سپس بانداژ کردن انگشت آسیب دیده به انگشت سالم توسط نوار های مخصوص، بهبودی قابل توجهی را نشان می دهد.
احتمال شکستگی یا دررفتگی مفاصل انگشتان باید توسط عکس رادیوگرافی ساده بررسی شود. بیشتر این مدل آسیب ها (بسته به محل و شدت آسیب) طی دوره زمانی ۱ ماهه پروسه درمان خود برای بازگشت به ورزش را سپری می کنند.
انگشت چکشی عارضه دیگری است که در اثر برخورد توپ به نوک انگشتان ممکن است ایجاد گردد؛ در این آسیب بند انگشت انتهایی به شدت خم شده و باعث پارگی تاندون صاف کننده انگشت می شود و در نتیجه آن، بند انتهایی در حالت خمیده باقی مانده و بازیکن نمی‌تواند به صورت فعال بند انگشت را صاف نماید. درمان آسیب با استفاده از اسپلینتی که بند انتهایی را در وضعیت صاف شده قرار می دهد، به مدت ۶ الی ۸ هفته، انجام می گیرد.
در بازگرداندن سرویس، معمولا توپ به سطح جلویی ساعد برخورد می کند؛ در صورتی که بازیکن مکررا به شکل نادرست دریافت توپ را با قسمت کناری مچ (زیر انگشت شست) انجام دهد، علاف ساینوویال تاندون های عضلات صاف کننده و دور کننده شست ملتهب شده و سندرم دکوئرون را ایجاد می نماید.
درمان اولیه آسیب، استفاده از یخ، داروهای ضدالتهابی و اجتناب از برخورد بیشتر توپ به ناحیه خواهد بود. اگر با وجود درمان های غیرتهاجمی مثل موارد گفته شده و فیزیوتراپی، همچنان دست بیمار علائم داشته باشد، توصیه مبنی بر تزریق استروئید به غلاف تاندون می تواند کمک کننده باشد.
بسته به پست بازیکن و حرکتی که در کمر بیشتر تکرار می شود (خم شدن به جلو، چرخیدن، خم شدن به عقب)، افراد در معرض الگوهای مختلفی از درد های کمر خواهند بود.
برای مثال کسی که ضربه حمله را می زند، برای افزایش قدرت و شتاب ضربه تنه را نیز به سمت عقب خم می کند، این حرکت رو به عقب بیش از حد می تواند نیروهای لغزشی قابل توجهی را بر مهره های کمری (خصوصا مهره پنجم کمری) اعمال کند. تکرار این وضعیت می تواند در قسمت پشتی مهره شکستگی های استرسی ایی را خصوصا در نوجوانان ایجاد نماید.
یکی از علائم این عارضه، ایجاد درد در سمت آسیب با خم شدن به عقب می باشد. برای رسیدن به تشخیص قطعی تر در این زمینه عکس های رادیوگرافی ساده و ام آر آی مناسب خواهند بود. اگر آسیب از ادم استخوان فراتر رفته و به ایجاد شکستگی منتهی شده باشد، درمان و بازگشت ورزشکار به بازی بسیار دشوار خواهد بود.
در مرحله اول بیمار باید حرکات رو به عقب کمر را برای حداقل ۶ هفته محدود نماید. تقویت عضلات مرکزی بدن و کشش عضلات همسترینگ نیز جزئی از برنامه درمانی خواهد بود. بنا به صلاح دید پزشک ممکن است ارتز های سخت کمر برای کاهش حرکات ستون فقرات کمری تجویز گردند.
هدف اصلی، کمک به ترمیم هرچه سریع تر آسیب استخوانی است که در این مسیر هرچه آسیب حاد تر باشد(اخیرا اتفاق افتاده و مزمن نشده باشد)، امکان بهبود و بازگشت ورزشکار بیشتر خواهد بود.