آسیب های ستون فقرات گردنی/ تنگی کانال نخاعی کمری
تنگی کانال نخاعی کمری یک کاهش ساختاری در سایز کانال نخاعی ناحیه کمر می باشد که ممکن است علائمی را ایجاد نماید. اگرچه برای رسیدن به این تشخیص ما باید این کاهش ساختاری را مشاهده نماییم اما لزوما وجود این کاهش در تعیین شدت علائم و مشکلات عملکردی بیماران کافی نیست؛ به بیان ساده تر هرکس تنگی کانال نخاعی داشته باشد، قطعا ما کاهش فضا را در کانال نخاعی او داریم اما افراد با این تنگی ساختاری، شدت علائم مشخصی را نشان نمی دهند و حتی گاه شخص بدون علامت و شکایت می باشد.
به نظر می رسد علائمی که بیمار تجربه می کند ناشی از درگیری های عروقی و عصبی می باشد. از جمله علائم تنگی کانال نخاعی می توان به موارد زیر اشاره نمود:
۱. لنگش عصبی (لنگش کاذب): به صورت علائم دردناک در پای بیمار (ناحیه باسن، کشاله، قسمت جلویی ران و ارجاع به قسمت های پایینی ساق و پا)؛ علاوه بر درد، احساس خستگی، سنگینی، ضعف و بی حسی در پا نیز گزارش می شود.
۲. کرامپ با منشا عصبی که به صورت انقباض های غیرارادی گاه و بی گاه بروز پیدا می کند.
۳. درد های رادیکولار (ارجاعی) با تنگ شدن فضای فرورفتگی های طرفی و سوراخ بین مهره ای همراه است؛ اغلب یک پا را درگیر کرده و ممکن است با ضعف حرکتی عضلاتی که توسط ریشه تحت فشار عصب دهی می شدند، همراه شود.
۴. بیمار ممکن است از درد خود ناحیه کمر شکایت داشته باشد. درد و ناراحتی پا معمولا برای بیمار آزار دهنده تر می باشد.
* یک مسئله مهم در رابطه با این آسیب، تاثیر پاسچر بیمار بر شدت علائم است، به این گونه که علائم لنگش عصبی با خم شدن رو به عقب (افزایش لوردوز کمری = کاهش فضای کانال نخاعی) تشدید و با خم شدن به جلو (کاهش لوردوز کمری = افزایش فضای کانال نخاعی) کاهش می یابند؛ پیرو همین مسئله و وضعیت ستون فقرات باید گفت ایستادن و راه رفتن با افزایش لوردوز کمر باعث پیشرفت تدریجی علائم و حالت نشسته و خوابیدن به پهلو با کاهش لوردوز کمری، به بهبود علائم منجر می شوند.
✔️ صرف نظر از تعریفی که برای تنگی کانال نخاعی داشتیم، که مبتنی بر یافته ها و تغییرات ساختاری بود، تشخیص بالینی ما به طور اولیه به علائم بیمار و معاینات فیزیکی وابسته است؛ از تصویر برداری های رادیوگرافی برای تایید تشخیص احتمالی بهره می بریم.
تنگی کانال نخاعی به دو دسته کلی تقسیم بندی می شود: نوع اولیه (ناشی از ناهنجاری های مادر زادی یا اختلالات رشد پس از زایمان) و نوع ثانیه یا اکتسابی ( ناشی از تغییرات تخریبی یا عوارض عفونت های موضعی، ضربه یا جراحی)
حالت تخریبی با پیشرفت تدریجی، شایع ترین نوع تنگی کانال نخاعی می باشد که می تواند درگیری کانال مرکزی، فرورفتگی های طرفی، سوراخ بین مهره ای و یا ترکیبی از این نواحی را درگیر نماید.
تنگی در کانال مرکزی ممکن است ثانویه به کاهش ارتفاع دیسک های بین مهره ای (با/بدون بیرون زدگی دیسک)، افزایش اندازه مفاصل فاست و افزایش ضخامت لیگامان واقع در کانال نخاعی (فلاووم) ایجاد گردد؛ این تغییرات تا حدی به سبک زندگی فرد و نیرو های مکانیکی اعمال شده به بافت ها بستگی دارند.
در تنگ شدن فضای فرورفتگی های طرفی، کاهش ارتفاع دیسک های بین مهره ای، افزایش حجم مفاصل فاست و گاه ایجاد زوائد استخوانی غیرطبیعی در صفحات انتهایی مهره ها را شاهد هستیم. دلایل مشابهی می توانند تنگ شدن سوراخ های بین مهره ای را نیز به دنبال داشته باشند.
علاوه بر تغییرات ساختار، فضای کانال نخاعی تحت تاثیر وضعیت کمر نیز می باشد، به طوری خم شدن به سمت عقب و افزایش نیروهای محوری مثل افزایش وزن یا حمل بار سنگین باعث کاهش فضا و خم شدن به سمت جلو یا کشیده شدن محوری ستون مهره ای (مثل حالتی که با دستگاه ترکشن اعمال می شود) باعث افزایش فضای کانال نخاعی می گردد.
✔️استفاده از داروهای ضد درد، ضدالتهابی های غیر استروئیدی و شل کننده های عضلات بسته به وضعیت بیمار می توانند در کاهش علائم موثر باشند.
✔️ یک برنامه توانبخشی جامع که به طور مناسب تجهیزات، درمان های دستی و تمرین درمانی با تمرکز بر ناحیه کمری و رانی را به کار گرفته و زمان کافی ایی را به آموزش بیمار اختصاص داده باشد.
یک برنامه توانبخشی جامع توانایی راه رفتن بیمار را (خصوصا در بیمارانی که لنگش عصبی دارند) به طور قابل توجهی بهبودی می بخشد.
هدف از تمرین درمانی کاهش درد و به حداکثر رساندن عملکرد بیمار از طریق بهبود انعطاف اندام تحتانی و ستون فقرات ناحیه کمری، افزایش قدرت و تحمل عضلات می باشد که نهایتا منجر به کاهش نیاز به جراحی در این دسته از بیماران میگردد. انتخاب تمرینات مناسب با ارزیابی دقیق علائم بیمار امکان پذیر است؛ بدین صورت که حرکات و وضعیت هایی که باعث تشدید یا تسکین درد می شوند، توسط درمانگر شناسایی شده و بر مبنای آن ها تمریناتی طراحی می شوند که به کاهش علائم بیمار کمک نمایند، در عین حال باید آموزش هایی جهت اجتناب از حرکات تشدید کننده علائم به بیمار داده شود.
معمولا در بیمار با تنگی کانال نخاعی ترجیح بر حرکات نشسته یا خوابیده ایست که بر ستون فقرات به سمت خم شدن به جلو (افزایش فضای کانال نخاعی) کار میکند.
تمریناتی مثل کشش عضلات ستون فقرات و اندام تحتانی، تمریناتی که بر دامنه حرکتی ناحیه لگن و ستون فقرات تمرکز دارند، تمرینات تقویتی مثل تقویت عضلات مرکزی بدن، دوچرخه ثابت و راه رفتن روی تردمیل با حمایت وزن و… بسته به خصوصیات فرد می تواند تجویز شود.
معمولا درمان جراحی زمانی مورد بررسی قرار می گیرد که درمان غیرتهاجمی انتخاب شده بعد از یک دوره ۳ ماهه تغییر چندانی در وضعیت بیمار ایجاد نکرده باشد.