آسیب های مفصل لگن و ران/ تعویض مفصل ران
تعویض مفصل ران، در مراحل پیشرفته تخریب (آرتروز) مفصل ران، کاربرد دارد و با هدف کاهش درد، بهبود حرکت و کارآمدی مفصل و افزایش کیفیت زندگی انجام می شود.
در مجموع می توان گفت کیفیت زندگی بیماران به دنبال جراحی (در کوتاه مدت و بلند مدت) بهبود می یابد؛ اما در درصد کمی از بیماران، درد، محدودیت حرکتی یا نقص در قدرت و عملکرد فرد مثل قدرت راه رفتن یا ثبات پاسچرال ممکن است گاهاً تا 1 سال، فرد را درگیر کند. این ضعف در تعادل استاتیک و دینامیک، اثر سوء داشته و ریسک افتادن بیمار (خصوصاً در جمعیت مسن) را افزایش می دهد.
آنچه که در توانبخشی پیش از جراحی بیماران اهمیت قابل توجهی دارد، آموزش بیمار است؛ این آموزش شامل توضیح پروسه جراحی، نتایج مورد انتظار، ریسک های احتمالی و عوارض، درمان، نحوه استفاده از کراچ و پروسه توانبخشی زود هنگام به دنبال جراحی می باشد.
بر اساس مطالعات، تمرینات تقویتی، کششی و هوازی اثرات سودمندی بر شرایط و وضعیت پیش از جراحی می گذارند. شدت و دفعات تکرار تمرینات باید متناسب با وضعیت هر بیمار، به صورت شخصی سازی شده طراحی شوند. بر اساس مقالات تقویت عضلات صاف کننده زانو در دوره قبل جراحی می تواند روی عملکرد بعد جراحی بیمار تا 12 هفته پس از جراحی، اثر مثبت داشته باشند.
بر اساس مقاله ای که درسال 2017 منتشر شده است، فیزیوتراپی فعال و زود هنگام در هفته اول بعد از جراحی اثرات مثبت و کار آمدی خواهد داشت.
موبیلیزیشن (حرکت مفاصل و استخوان ها نسبت به همدیگر)، بهبود هماهنگی و ثبات، و قدرت عضلات مفصل ران (خم کننده ها، صاف کننده و دور کننده ها) می تواند بر عملکرد بیمار اثر مثبت بگذارد.
▪ تقویت زودهنگام چهارسر بعد از جراحی به مدت 12 هفته می تواند طول دوره بستری و ناتوانی بیمار را کاهش دهد. از دیگر تمریناتی که در هفته اول بعد جراحی می توان در برنامه توانبخشی بیمار گنجاند، پرس پا می باشد.
▪ تمرینات بهتر است به صورت تمرینات هدفمند (Task Oriented) تجویز شوند.
▪ تمرین روی تردمیل با ساپورت نسبی (15 % وزن بدن) در تقویت عضلات دور کننده ران، فعالیت عضلات سرینی، دامنه حرکتی و تقارن راه رفتن موثر خواهد بود.
بیماران باید به سرعت توانبخشی با وزن اندازی در حد تحمل روی اندام را شروع کنند؛ البته حین بالا رفتن از پله ها احتیاط بیشتری لازم است.
▪ بیماران می توانند به مدت 6 هفته حین راه رفتن از ابزار های کمکی مثل کراچ استفاده کنند. هدف استفاده از کراچ این است که بیمار بتواند وزن وارده روی پا را کنترل کند و در حد تحمل نگه دارد. در هفته اول بعد جراحی، برای طی کردن مسافت های کوتاه در خانه، بیمار می تواند کراچ را در سمت جراحی بگیرد و با این کار، میزان وزن وارده را تا 15 % کاهش دهد و ریسک افتادن را نیز کاهش دهد. استفاده از کراچ خصوصا حین بالا رفتن از پله ها، اهمیت پیدا می کند.
▪ بعد هفته 6، توانبخشی با تمرکز بر تمرینات وزن اندازی و عضلات دور کننده ران به بهبود سرعت و نحوه راه رفتن بیمار کمک خواهد کرد.