اسکولیوز می تواند ایدیوپاتیک باشد یعنی یافته های بالینی و تصویر برداری و شرح حال بیمار علت بخصوصی را برای ایجاد آن نشان نمی دهند. این مدل اسکولیوز بسته به سنی که برای اولین بار در شخص تشخیص داده می شود به انواع اسکولیوز نوزادان (زیر ۳ سال)، خردسالان (۳ تا ۹ سال) و نوجوانان (۱۰ تا ۱۸ سال) طبقه بندی می شود. دسته ی چهارمی مربوط به اسکولیوز بزرگسالان وجود دارد که یا ادامه اسکولیوز نوجوانی است یا در اثر تغییرات تخریبی و دلایل دیگر به طور جدید، ایجاد شده است.
انواع غیرایدیوپاتیک یک علت اولیه و زمینه ای را نشان میدهند مثل اسکولیوز های مادر زادی که در اثر ناهنجاری و تقسیم بندی نادرست مهره های ستون فقرات ایجاد می شود یا اسکولیوز عصبی-عضلانی که علت آن نامتعادل بودن وضعیت عضلات است.
سیر پیشرفت بیماری چگونه است؟
پیش بینی روند بیماری و اثری که بر وضعیت فرد میگذارد به شدت اسکولیوز، سن بیمار و شرایط رشد استخوانی فرد بستگی دارد؛ برای مثال اسکولیوز نوزادان در بیش از ۸۰ درصد موارد به طور خود به خود برطرف می شود و نیاز به درمان خاصی ندارد، اما در آن ۲۰ درصد باقی مانده، اسکولیوز پیشرفت کرده و ممکن است به درمان طولانی مدت و پیچیده ای احتیاج داشته باشد. اگر اسکولیوز پیشرونده نوزاد درمان نشود، می تواند منتهی به بیماری های ریوی محدود کننده شدید گردد چرا که با انحرافی کهایجاد می شود، وضعیت قفسه سینه از حالت طبیعی خارج شده و فضا برای ریه ها کاهش می یابد.
اسکولیوز نوجوانان معمولا حالت خوش خیم تری دارد. در این سن نیز مانند اسکولیوز کودکی، هرچه اسکولیوز واضح تر و شدیدتر باشد، احتمال پیشرفت آن بیشتر است: در نوجوانان با انحنای بیشتر از ۲۰ درجه که از نظر استخوانی نابالغ هستند، احتمال پیشرفت اسکولیوز بالاست.
در بیمارانی که رشد آن ها متوقف شده و انحراف اسکولیوزشان کمتر از ۳۰ درجه است، می توان وضعیت را پایدار در نظر گرفت اما در افرادی که انحراف بیش از ۳۰ درجه است، پیشرفت انحراف در حدود ۱ درجه در سال مورد انتظار است.
چه علائمی دارد؟ چطور تشخیص داده می شود؟
اسکولیوز ایدیوپاتیک به ندرت در کودکان و نوجوانان باعث درد می شود و اغلب به خاطر حالت قوز مانند قفسه دنده ای، برآمدگی کمر و نامتقارن بودن شانه ها، قفسه سینه یا لگن مورد توجه قرار می گیرد. خصوصا در نوجوانان این عدم تقارن می تواند بیمار را از نظر روانی تحت فشار گذاشته و اعتماد به نفس او را از بین ببرد.
علائم در بزرگسالان به قسمتی از ستون فقرات که حداکثر انحنا و انحراف در آن ایجاد شده است، بستگی دارد؛ اسکولیوز در ناحیه ستون فقرات کمر با منشا تخریبی، معمولا باعث کمردرد می شود؛ اما اسکولیوز در ناحیه پشتی قفسه سینه (توراسیک) می تواند بسته به شدت انحراف با کاهش عملکرد سیستم ریوی همراه باشد. انحراف های غیرطبیعی می تواند درد گردن را به دنبال داشته باشد.
برای رسیدن به تشخیص، درد، وضعیت روحی و روانی، زمان شروع قاعدگی، سرعت رشد و هرگونه جهش در رشد مورد پرسش قرار میگیرد. علائمی که گفته شد (مانند تقارن شانه، قفسه سینه، لگن، راستای قرارگیری سر نسبت به لگن) در بیماران بررسی می شود.
یکی دیگر از تست هایی که انجام می گیرد، خم شدن به جلو و بررسی افزایش برآمدگی دنده ها و برجستگی کمر در سمت تحدب انحنای اسکولیوز می باشد.
اسکولیوز بر اساس تصاویر رادیوگرافی ساده از کل ستون مهره های بیمار در حالت ایستاده تشخیص داده می شود. زمانی نام اسکولیوز بر انحراف ستون فقرات گذاشته می شود، که علاوه بر انحراف طرفی، چرخش مهره ها نیز در عکس ایکس ری مشاهده شود.
پروسه درمان؟
برای آن دسته از نوزادان و خردسالانی که اسکولیوز آن ها نیاز به درمان دارد، می توان بدن کودک را با کمک بریس در وضعیت مورد نظر قرار داد. اگر با درمان های غیرتهاجمی، بهبودی حاصل نشود، ممکن است در آینده نیاز به جراحی باشد.
در نوجوانان، اسکولیوزی که کمتر از ۲۰ درجه انحراف داشته باشد، در دوره های ۴ تا ۶ ماهه باید مرتب ویزیت شود و وضعیت پیشرفت بیماری تحت نظارت باشد. در موارد خفیف اسکولیوز، فیزیوتراپی می تواند موثر عمل کند.
برای اسکولیوز های ۳۰ تا ۴۵ درجه، قبل از پایان رشد استخوانی یا مواردی که بین ۲۰ تا ۳۰ درجه هستند و بیش از ۵ درجه طی ۶ ماه بیماری پیشرفت دارد، بریس می تواند مورد استفاده قرار گیرد.
نهایتا در موارد بالای ۴۵ درجه، ممکن است درمان جراحی به منظور تصحیح و تثبیت ناحیه درگیر اجرا شود.