تهران، شیخ بهایی جنوبی، ساختمانهای آ.اس.پ، همکف تجاری، پلاک ۷۵

آسیب های مفصل زانو / آرتروز زانو

آرتروز چیست؟

استئوآرتریت یا آرتروز یک بیماری مزمن تخریبی است که می تواند هر یک از مفاصل ساینوویال بدن را درگیر کند؛ در این بیماری به طور اولیه غضروف مفصلی و بافت های اطراف آن تحت تاثیر قرار می گیرند.

استئوآرتریت را می توان به دو گروه کلی اولیه و ثانویه تقسیم نمود:

استئوآرتریت اولیه منشا ایدیوپاتیک داشته (یعنی علت شناخته شده ای برای بروز بیماری وجود ندارد) و معمولا در جمعیت مسن تر، چندین مفصل را درگیر می کند.

استئوآرتریت ثانویه به دنبال یک اختلال مشخص که بر سطح مفصلی اثر گذاشته (مثل ضربه، عفونت، مشکلات متابولیک و هورمونی و…)، ایجاد می شود. این حالت معمولا یکی از مفاصل بدن را درگیر می کند.

آرتروز (استئوآرتریت) زانو بیماری پیشرونده ایست که می تواند انجام فعالیت های روزمره را با مشکل مواجه سازد.

علائم آن چیست؟ تشخیص چگونه است؟

علائم بسته به علت بروز آسیب می تواند متفاوت باشد، اما شایع ترین علامت درد اطراف زانو است. این درد ممکن است عمقی و مبهم، تیز، دائم و یا مقطعی و از نظر شدت براساس وضعیت بیمار ممکن است خفیف یا طاقت فرسا باشد.

کاهش دامنه حرکت، صداهای مفصلی، ضعف عضلانی، تورم، قفل شدن مفصل و لنگیدن از دیگر علائمی هستند که در بیمار مبتلا به آرتروز زانو ممکن است دیده شود.

در بعضی افراد مشکل در راه رفتن، بالا رفتن از پله ها، انجام کار های خانه و… به دنبال درد مفصل زانو دیده می شود.

به طور کلی درد و خشکی مفصل در صبح، بعد از نشستن یا استراحت طولانی مدت که در کمتر از ۳۰ دقیقه فروکش می کند، از رایج ترین علائم آرتروز زانوست.

* به مرور زمان و با پیشرفت بیماری، علائم دردناک بیشتر اتفاق افتاده و ممکن است در حین استراحت یا شب نیز فرد را درگیر کند.

 

تشخیص؟ برای رسیدن به تشخیص درمانگر ابتدا وضعیت عمومی سلامت بیمار، سابقه ضربه و آسیب زانو، سابقه جراحی قبلی، شغل، داروهای مصرفی و علائم (شدت درد، محل درد، خشکی صبحگاهی) را بررسی می کند. بعد از این مرحله، معاینه بالینی و فیزیکی برای بررسی تورم، دامنه حرکتی، وضعیت مفصل، قدرت عضلات و سلامت بافت های اطراف مفصل  انجام می گیرد.

تصویر برداری رادیوگرافی ساده؟ برای ارزیابی وضعیت مفصل و شدت آرتروز استفاده می شود.

artrosis

چرا و چگونه ایجاد می شود؟

این که طی این بیماری دقیقا چه اتفاقی در بافت های بدن می افتد مشخص نیست اما آنچه که می دانیم چند منشا بودن علت بروز آرتروز است؛ سابقه خانوادگی و ژنتیک، سن، چاقی، دیابت، بد راستایی های اندام تحتانی، شکل مفصل، سابقه ضربه به ناحیه، التهاب ناشی از سندرم های متابولیک و… از جمله مواردی هستند که می توانند بر شروع بیماری آرتروز تاثیر بگذارند.

صرف نظر از مکانیسم زمینه ای بروز آسیب، آرتروز با تخریب غضروف مفصلی، تشکیل برجستگی های استخوانی اضافی، تغییر تراکم استخوان زیر غضروف و در موارد شدید با تشکیل کیست هایی در استخوان زیر غضروف همراه است.

از دیدگاه رادیوگرافی ۴ سطح برای پیشروی آرتروز مطرح می شود:

سطح ۱: وجود برجستگی های استخوانی اضافه (استئوفیت)

سطح ۲: کاهش فاصله دو سمت استخوانی مفصل و تنگ شدن فضای مفصلی + وجود برجستگی های استخوانی اضافی

سطح ۳: برجستگی های استخوانی اضافی متعدد + کاهش مشخص فضای مفصلی + تغییر تراکم استخوانی و تغییر شکل غیر طبیعی استخوان

سطح ۴: برجستگی های استخوانی اضافی بزرگ +  پیشروی بیشتر مشاهدات قبلی

پروسه درمان؟

هدف درمان کاهش درد، بهبود عملکرد و به حداقل رساندن ناتوانی هایی فرد در انجام کارهاست. معمولا درمان های غیر جراحی برای سطوح ۱ تا ۳ (مراحل اولیه) آرتروز موثر عمل می کنند اما در موارد پیشرفته بیماری احتمال انتخاب جراحی به عنوان روش درمانی بالاتر می رود.

سرما/گرما درمانی بسته به وضعیت بیمار برای کاهش علائم می توانند مورد استفاده قرار گیرند. تعدیل شدت فعالیت های روزمره، کاهش وزن، استفاده از ارتز، فیزیوتراپی و تمرینات تقویتی، دارو درمانی و در مواردی تزریق کورتیکواستروئید از جمله روش های رایج درمان غیرجراحی آرتروز زانو هستند.

درمان فیزیوتراپی؟

دستگاه هایی مثل TENS با تحریک الکتریکی اعصاب ناحیه می توانند در کاهش درد و دیگر علائم بیمار تا حدی موثر عمل کنند.

فراهم کردن زمینه ای برای انجام فعالیت های فیزیکی خفیف تا متوسط فواید بسیاری را برای بیماران به همراه خواهد داشت.  تمرینات درمانی متناسب با وضعیت هر بیمار باید طراحی شوند؛ رژیم مناسب برای تمرین درمانی ۳ بار در هفته و به مدت حداقل ۱۲ جلسه درمانی می باشد.

تمرینات هوازی مثل دو چرخه ثابت یا پیاده روی سبک در کاهش درد و ناتوانی های بیمار موثر عمل می کند. تمرینات تقویتی (با تمرکز بر عضلات چهارسر ران، دور کننده های مفصل ران، همسترینگ ها و عضلات پشت ساق پا)، تمرینات تعادلی  و حس عمقی و نهایتا تمرینات کششی از دیگر مواردی هستند که باید در برنامه تمرینی بیماران گنجانده شده و مورد توجه قرار گیرد.

گاه برای کاهش فشار وارده به مفصل حین انجام تمرینات، فیزیوتراپی در آب به بیماران توصیه می شود.

درمان جراحی؟

در موارد پیشرفته بیماری که درمان های غیرتهاجمی نمی توانند در درمان بیمار موثر باشند، گزینه های جراحی مثل آرتروسکوپی، ترمیم غضروف مفصلی و تعویض مفصل زانو توسط پزشک بیماربررسی می شود.