آسیب های مفصل شانه/ سندرم گیرافتادگی شانه
سندرم گیرافتادگی شانه یا impingement syndrome به عنوان شایع ترین علت درد شانه، به عنوان طیفی از علائم تعریف می شود.
سندرم گیرافتادگی شانه را می توان به دو گروه عمده گیرافتادگی داخلی و خارجی (internal/external impingement) تقسیم نمود؛ در گیرافتادگی خارجی، بافت نرم (تاندون های روتاتور کاف، بورس)در فضای زیر زائده اخرمی بین سر استخوان بازو و قوس زائده اخرمی گیر می افتد و باعث ایجاد درد در دامنه میانی حرکتِ بالا آوردن دست از پهاو می گردد. در گیرافتادگی داخلی، تاندون های روتاتور کاف بین سر استخوان بازو و لبه گلنوئید (سطح مفصلی کتف در مفصل شانه) دچار گیرافتادگی می شوند و براساس محل این گیرافتادگی به دو دسته قدامی-فوقانی و خلفی-فوقانی تقسیم می شوند.
این آسیب طیف وسیعی از علائم را شامل می شود؛ درد در قسمت قدامی-خارجی شانه و انتشار به سمت خارجی بازو، محدودیت در بالا آوردن دست از پهلو و چرخش خارجی از علائم اصلی سندرم گیرافتادگی شانه می باشد.
با توجه به سیر پیشروی آسیب، تشخیص به موقع و درست بیماری یک مسئله کلیدی در درمان محسوب می گردد. برای رسیدن به تشخیص لازم است درمانگر در کنار شرح حال و علائم بالینی بیمار، ترکیبی از چند تست را اجرا نماید.
بیماری های بسیاری وجود دارند که زمینه ای برای بروز علائم سندرم گیرافتادگی شانه محسوب می شوند: آسیب های عضلات گرداننده شانه (روتاتور کاف) و دوسر بازویی، بی ثباتی های شانه، آسیب های لبروم شانه، محدودیت حرکت چرحش داخلی شانه و… .
سبک زندگی فرد نقش موثری در شروع علائم دارد؛ برای مثال، افرادی که ورزش ها و فعالیت هایی را انجام میدهند که دائما نیازمند نگه داشتن دست در بالای سر می باشد مثل والیبال یا هندبال، آرایشگری یا نقاشی… بیشتر در معرض ابتلا قرار می گیرند. یک فاکتور مهم سن بیمار است طوری که هرچه سن بالاتر میرود، درصد شیوع این آسیب نیز افزایش می یابد.
این سندرم را می توان براساس علت مشکل، به دو دسته اولیه و ثانویه تقسیم نمود؛ در گیرافتادگی اولیه یک تنگ شدن ساختاری در فضای ساب اکرومیون مثل تغییر شکل زائده اخرمی، ایجاد زوائد استخوانی اضافی غیرطبیعی، تورم بافت های نرم گذرنده از این فصا و… باعث ایجاد درد و اختلال عملکرد بیمار می گردد. در گیرافتادگی ثانویه محدودیت ها و مشکلات عملکردی (و نه یک نقص ساختاری) را در وضعیت های خاصی شاهد هستیم؛ ضعف عضلات روتاتور کاف، اختلال حرکت کتف، بی ثباتی ها و… نقص های عملکردی زمینه ایی هستند که می توانند به گیرافتادگی ثانویه منتهی شوند.
شروع آسیب به شکل یک التهاب سادست اما اگر درمانی صورت نگیرد و التهاب ادامه پیدا کند، تغییرات غیرقابل برگشتی در تاندون ایجاد شده و بافت به سمت ضخیم و فیبروز شدن میرود و در مراحل پایانی ممکن است ریش شدن یا پارگی تاندون ها را شاهد باشیم.
برای 3 تا 6 ماه ابتدایی، در صورتی که آسیب آناتومیک/ساختاری مشخصی وجود نداشته باشد، اساس درمان بر پایه ی درمان غیرتهاجمی توانبخشی با یک برنامه ورزشی که متناسب با وضعیت بیمار طراحی شده همراه با مصرف دارو های ضد التهابی خواهد بود.
در فاز حاد که تازه درد شروع شده است، استراحت نسبی و در صورت لزوم مصرف دارو های ضد التهابی (NSAID) برای ۱ الی ۲ هفته و به دنبال آن، افزایش تدریجی فعالیت ها را توصیه می کنیم.
در ۸ هفته ابتدایی اگر علیرغم مصرف دارو های ضد التهابی ودرمان های توانبخشی، درد شدید و ممتد وجود داشته باشد، تزریق کورتیکواسترویید بر کاهش درد و بهبود عملکرد بیمار می تواند موثر عمل کند. * توجه داشته باشید که تزریق کورتیکواسترویید را به عنوان تنها درمان طولانی مدت توصیه نمی کنیم. |
* تا جایی که درد به شما اجازه میدهد، از شانه و دست خود استفاده نمایید. بی حرکتی کامل بیش از فایده، ضرر دارد.
برای شروع، به منظور افزایش دامنه حرکتی تمرینات پاسچرال مثل بالا انداختن کتف ها (shrug) و نزدیک کردن کتف ها از پشت، و برای خود مفصل شانه تمرینات پاندولی را انجام دهید.
* روند پیشرفت تمرینات، از حرکات فعال کمکی (مثلا با کمک چوب دستی، قرقره یا دست سالم) به سمت حرکات کاملا مستقل خواهد بود.
تمرینات کششی برای کوتاهی های خلفی به صورت cross-body adduction و برای کوتاهی های قدامی به صورت کشش در چهارچوب در مناسب خواهد بود. هر کشش را به مدت ۳۰ ثانیه نگه دارید و ۵ مرتبه تکرار کنید. بین هر کشش ۱۰ ثانیه استراحت داشته باشید.
چرخش های داخلی و خارجی در وضعیت دست کنار بدن، press-up نشسته، حرکات row و…