آسیب های مفصل آرنج/ سندرم کوبیتال
سندرم تونل کوبیتال دومین سندرم گیرافتادگی عصب شایع در اندام فوقانی (پس از سندرم تونل کارپال) می باشد که در آن عصب اولنار دست تحت فشار یا کشش قرار گرفته و منجر به کرختی، بی حسی و گزگز در انگشتان کوچک و حلقه، درد ناحیه ساعد و ضعف عضلات دست سمت درگیر می شود.
سندرم تونل کوبیتال می تواند باعث درد، کاهش حس، گزگز یا ضعف شود؛ این علائم معمولا به دنبال خم بودن طولانی مدت آرنج، مثل نگه داشتن تلفن یا خوابیدن با آرنج خم، بروز پیدا می کند. بعضی افراد احساس ضعف و اصطلاحا دست و پا چلفتی بودن دارند. در صورت تشدید وضعیت و تحلیل رفتن عضلات کوچک دست، شکل دست تغییر کرده، انگشتان کوچک و حلقه به داخل خم شده و حالت چنگکی پیدا می کنند.
این آسیب ممکن است پس از یک حادثه آسیب زا مثل شکستگی آرنج و یا به صورت تدریجی ایجاد شود.
تشخیص با بررسی علائم و ارزیابی اصولی امکان پذیر است. در یک ارزیابی جامع ابتدا گیرافتادگی و فشار رو ریشه های عصبی در ناحیه گردن به منظور پیدا کردن منشا آسیب، بررسی و در صورت رد آن، طول مسیر عصب توسط معاینات حسی و حرکتی چک می شود. قدرت عضلاتی که توسط اولنار عصب دهی شده اند و قدرت مشت کردن بیمار برای تعیین شدت آسیب مورد بررسی قرار می گیرند.
بیماری های پزشکی مثل دیابت یا بیماری های تیروئید باید در نظر گرفته شوند.
▪ تست های الکترودیاگنوستیک؟ وضعیت عصب در مسیرش توسط تست های الکترودیاگنوستیک (EMG/NCS) بررسی می شود. این تست ها توانایی عصب برای هدایت سیگنال های عصبی را مشخص می کنند و به کمک آن می توان محل دقیق آسیب را تعیین و وسعت آن را تخمین زد.
چند علت برای ایجاد این آسیب وجود دارد.
۱. فشار: عصب اولنار در مسیر حرکت خود در قسمت داخلی آرنج بسیار سطحی قرار گرفته و بافت های کمی برای حفاظت از آن وجود دارند، به این ترتیب فشار مستقیم (مثل قرار دادن بازو بر دسته صندلی) می تواند باعث فشرده شدن عصب بین پوست و استخوان و خواب رفتن بازو و دست (خصوصا انگشت کوچک و حلقه) گردد.
۲. کشش: نگه داشتن طولانی مدت آرنج در وضعیت خمیده می تواند باعث کشیده شدن عصب در پشت آرنج، متعاقب آن کاهش خونرسانی و آسیب به عصب شود.
۳. آناتومی و عوامل ساختاری: گاه عصب اولنار در جای خود قرار نگرفته و همراه با خم و باز کردن آرنج، روی برجستگی استخوانی به جلو و عقب حرکت می کند. اگر این حرکت ضربه ای و ناگهانی تکرار شود، باعث آسیب عصب می گردد.
گاه بافت های نرم روی عصب ضخیم تر می شوند یا یک عضله اضافی روی عصب قرار می گیرد که می تواند مانع عملکرد صحیح شود.
درمان غیرتهاجمی در ۹۰% موارد در آسیب های حاد، نتیجه موفقیت آمیزی به دنبال دارد. هدف اولیه در این درمان ها کنترل و کاهش علائم حسی و درد می باشد.
درمان اولیه، اجتناب از فعالیت های تشدید کننده علائم است. درمانگر با توجه به فعالیت های روزمره و شغل فرد، در تعیین حرکات ایجاد کننده علائم و چگونگی اجتناب از آن ها به بیمار کمک می کند؛ با کاهش التهاب ایجاد شده در عصب، می توان علائم را تا حدی برطرف نمود.
استراحت فعال، استفاده از دستگاه های الکتروتراپی، دارو های ضد التهابی، پد های نرم در ناحیه آرنج، درمان های دستی، آموزش بیمار و تمرین درمانی از جمله اقدامات کاربردی در درمان سندرم تونل کوبیتال است.
تمرینات تجویزی فیزیوتراپیست اهداف مختلفی را دنبال می کند:
۱. تمرینات مربوط به دامنه ی حرکت برای به دست آوردن طول نرمال عضلاتی که برای حفظ وضعیت حفاظتی به دنبال آسیب، کوتاه شده اند.
۲. تمرینات تقویتی عضلات اطراف به منظور کاهش درد و بهبود عملکرد.
۳. تمریناتی که باعث لغزش عصب در مسیرش می شوند برای پیشگیری از ایجاد چسبندگی.
۴. تمرینات ارگونومیک برای اجتناب از وضعیت هایی که عصب را تحت فشار یا کشش طولانی مدت قرار می دهد.
در صورتی که بعد از ۳ تا ۶ ماه درمان غیرتهاجمی مثل فیزیوتراپی، بهبودی حاصل نشد، درمان های جراحی برای برداشتن فشار از روی عصب در تونل کوبیتال مورد بررسی قرار می گیرد.