آسیب های مفصل زانو / تعویض مفصل زانو
تعویض مفصل کامل زانو، انتخابی مناسب برای بیمارانی است که از مراحل انتهایی آرتروز زانو رنج می برند. موفقیت این روش تا حد زیادی به تکنیک جراحی و طول عمر ایمپلنت بستگی دارد؛ هر دو مورد، طی دهه های اخیر پیشرفت چشمگیری داشته اند، اما با این وجود، باز هم نتیجه جراحی تعویض مفصل به کیفیت توانبخشی و ریکاوری موثر بعد از جراحی، وابسته خواهد بود؛ برای مثال، مشاهده شده است که قدرت عضله چهار سر رانی ممکن است به دنبال جراحی، 60-50 % کاهش یابد و به سطح پیش از جراحی باز نگردد.
توانبخشی متعاقب تعویض مفصل زانو بر به دست آوردن دامنه حرکتی زانو، بالا بردن قدرت عضلات زانو و ران، بهبود استقلال عملکردی فرد و توانایی انجام فعالیت های تفریحی تمرکز دارد.
بدون توانبخشی ممکن است عملکرد بیمار و استقلال او به طور کامل به دست نیاید.
تمرین درمانی نقشی حیاتی در توانبخشی بیماران تعویض مفصل ایفا می کند. دامنه حرکتی غیرفعال و فعال زانو، تمرینات کششی اندام تحتانی (برای عضلات چهارسر، همسترینگ و عضلات ساق پا)، بازآموزی راه رفتن نرمال و… از جمله مواردی هستند که در برنامه تمرینی افراد مورد توجه قرار می گیرند. البته جنبه های زیادی از برنامه تمرینی بیماران (مثل نوع تمرینات و دوره انجام آن) بسته به تراپیست فرد، متفاوت خواهد بود.
در بیمارانی که به دنبال جراحی نمی توانند به صورت ارادی عضله چهار سر خود را فعال کنند، می توان با کمک تحریک های الکتریکی، قدرت و عملکرد عضله را تا حدی حفظ نمود.
این دستگاه به صورت مکرر به شکل غیر فعال (پسیو) مفصل زانو را در دامنه مشخص حرکت می دهد و به عنوان یکی از ابزار های اصلی در ریکاوری بیماران تعویض مفصل شناخته می شود.
این فرض در مورد دستگاه CPM وجود دارد که می تواند به ترمیم غضروف مفصلی و لیگامان ها، کوتاه شدن دوره بستری در بیمارستان، بهبود دامنه حرکتی و کاهش عوارض بعد از جراحی کمک کند. با استفاده از CPM بیمار باید دامنه 90-0 درجه را تا قبل از ترخیص از بیمارستان به دست آورد و طی دوره توانبخشی به 120 درجه برسد.
استفاده از سرما یا اعمال فشار با استفاده از بانداژ، می تواند در تعدیل درد، تورم و التهاب مفصل موثر عمل کند.
سرما درمانی عملکرد آنزیم ها را کند کرده و باعث انقباض عروقی می شود. همچنین مهاجرت لکوسیت ها (گلبول های سفید) را کاهش و انتقال پیام عصبی درد را ضعیف می کند و اثر ضد درد موقت ایجاد می کند.
آب درمانی به دنبال تعویض مفصل زانو اخیرا محبوبیت بالایی پیدا کرده است؛ چراکه بیونسی آب اثرات جاذبه را تقلیل و نیرو های برشی و فشاری وارده به مفاصل را کاهش می دهد. همچنین مقاومت آب در افزایش قدرت اندام موثر عمل می کند.
آب درمانی در فاز های اولیه به دنبال جراحی که بیماران به خاطر درد محدود می شوند، بسیار کارآمد می باشد. آب درمانی را می توان از روز 4 بعد از جراحی (با رعایت احتیاطات لازم و مراقبت از زخم) تا ماه 18 بعد از جراحی، جزئی از برنامه توانبخشی بیمار در نظر گرفت. تمرینات دامنه حرکتی و کششی مفاصل ران، زانو و مچ پا، حفظ تعادل تک پا و وزن اندازی متقارن، اسکات کم دامنه، حرکات چرخشی و آونگی پا و… از جمله تمریناتی هستند که بیمار می تواند در آب انجام دهد.
اکثر بیماران به دنبال تعویض مفصل زانو، در نتیجه آسیب بافتی و لیگامانی و تغییر گیرنده های مکانیکی متعاقب آن، دچار مشکلات تعادلی شده و این مسئله «حس عمقی» مفصل، کنترل پاسچرال و نهایتاً ثبات زانو را تحت تاثیر قرار میدهد. این نقص ها بر توانایی فرد جهت انجام فعالیت های چرخشی و راه رفتن روی سطوح ناصاف و تغییر جهت، اثر منفی می گذارد.
بدین منظور تمرینات تعادلی مثل تمرینات دامنه حرکتی اندام تحتانی، تمرینات عملکردی و شبیه سازی فعالیت های روزمره فرد با افزودن عامل خارجی مثل باند کشی (الاستیک)، بالا رفتن از پله از پهلو، استفاده از تخته تعادل و … در برنامه توانبخشی فرد، گنجانده می شود.